Amip ăn não người

Loài vi sinh vật đáng sợ này có tên khoa học là Naegleria fowleri, thuộc về ngành Percolozoa, lớp Heterolobosea, bộ Schizopyrenida, họ Vahlkampfiidae, chi Naegleria. Mặc dù loại ký sinh trùng không phải là một amíp thật sự nhưng sinh vật này thường được gọi là một amíp cho thuận tiện. Chúng phát triển mạnh ở những vùng nước ngọt ấm áp như ao, hồ, sông, suối vào mùa hè. Sau khi xâm nhập vào cơ thể qua đường mũi, chúng sẽ di chuyển theo các sợi thần kinh thông qua sàn sọ để lên não, ăn các tế bào ở đây. Người nhiễm amip này thường bị đau đầu khủng khiếp, sốt, có ảo giác và thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi. Đa số bệnh nhân (98%) sẽ tử vong sau 2 tuần.

Việc chẩn đoán rất khó khăn, vì các triệu chứng thường gặp như sốt cao, đau đầu, cứng cổ dễ bị nhầm với viêm não do vi khuẩn hoặc virus. Cho đến nay, hầu hết các ca nhiễm Naegleria fowleri thường chỉ được xác định sau khi tử vong.

Sở hữu tới 15.727 gen mã hóa protein, amip ăn não có thể tồn tại trong tự nhiên ở 3 hình thái. Chúng săn đuổi và ăn vi khuẩn như amip, nhưng cũng có thể chuyển sang dạng trùng roi để bơi đi tìm môi trường thuận lợi hơn hoặc dạng bào nang nếu gặp điều kiện khắc nghiệt.

Chính vì khả năng biến hình linh hoạt này mà Naegleria fowleri rất khó tiêu diệt và có thể tồn tại dai dẳng ở những nơi ấm và ẩm ướt. Chúng có thể vượt qua mọi khâu lọc khử trùng để lọt vào hệ thống nước sinh hoạt của các gia đình. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào xác định loại ký sinh trùng này sinh sống được trong nước biển.

Các trường hợp được ghi nhận

Vào khoảng thời gian 1962 - 1965, Tiệp Khắc đã ghi nhận 16 người trẻ chết vì viêm não – màng não cấp được xem là hậu quả của việc tắm trong một bể bơi trong nhà. Ở New Zealand, giữa năm 1968 và 1978, 8 trường hợp tử vong do viêm não – màng não amip xảy ra sau khi các nạn nhân đã bơi lội trong nước ấm tại khu vực Waikato.

Cho đến nay, toàn thế giới ghi nhận gần 150 trường hợp nhiễm Naegleria fowleri. Trong số đó, chỉ mới có một trường hợp sống sót được ghi nhận vào năm 1978.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa kỳ - CDC, Naegleria fowleri đã giết chết 33 người từ năm 1998 đến năm 2007. Trong thập niên đầu của thế kỷ XXI (2001-2010), 32 bệnh nhân bệnh amip ăn não đã được báo cáo. Tháng 6 năm 2011, trường hợp tử vong đầu tiên vì amip ăn não là do nạn nhân nhiễm mầm bệnh từ nước máy chưa đun sôi để súc rửa mũi. Đến tháng 8, 2 trường hợp trẻ tử vong nữa do Naegleria fowleri. Cả hai đều có đi bơi trước đó.



Việt Nam có amip ăn não người không?

Trong năm 2010, một nam bệnh nhân 39 tuổi chết vì viêm màng não amip, mặc dù amip chính xác không xác định cụ thể. Ngày 15 Tháng 10 năm 2010, một người đàn ông 54 tuổi đã được nhận vào một bệnh viện Thành phố Hồ Chí Minh, bị các dấu hiệu điển hình của viêm màng não, đã nhanh chóng được chẩn đoán là PAM (primary amoebic meningoencephalitis – viêm não – màng não nguyên phát do amip). Bệnh nhân được các bác sĩ cố gắng điều trị bằng nhiều phương pháp nhưng không có kết quả. Bệnh nhân qua đời vào ngày 22 tháng 10, năm 2010. Ông là người hoàn toàn khỏe mạnh, không có tiền sử bơi lội. Tuy nhiên, ông đã có một thói quen làm sạch mũi sâu, có thể đây là lý do ông bị nhiễm amip ăn não. Phòng thí nghiệm kiểm tra xác nhận sự hiện diện của N. fowleri.